بیت شعر بسیار قدیمی در وصف کوروش

 سمعانی شاعر ایرانی متولد 506 هجری قمری در بیت شعری به زبان عربی به کوروش اشاره میکند و به اقدامات او فخر میورزد:

و بیت المقدس المعمور بیت

ورثناه عن التقدمینا

بناه کورش البانی المعالی

امر الله خیر الامرینا

 سمعانی شاعر قرن ششم هجری قمری

 در این شعر مشاهده میشود که سمعانی به اقدامات کوروش در خصوص یهودیان اشاره میکند و میگوید کوروش به امر خدا بیت المقدس را باز سازی کرده است.

 یاد و خاطره کوروش و پادشاهان هخامنشی بعد از سقوط هخامنشیان به دست اسکندر و کشتار علما و کاتبان و خوانندگان خطوط میخی باستانی از سوی مردم عادی که سواد خواندن خطوط میخی را نداشتند فراموش شد. در دوران اشکانی و ساسانی خط میخی پهلوی جایگزین خط میخی منقرض شده پارسی باستان شد و این تغییر خط باعث شد تا دیگر هیچگاه این کتیبه های میخی خوانده نشوند تا تحقیقات چند قرن اخیر و کشف رمز خطوط میخی.

از این رو مورخین دوران اسلامی در مورد پادشاهان باستانی ایران و مخصوصا کوروش به اساطیر و نوشته های یهودیان استناد میکردند و کوروش را آنطور که در منابع یهودی اورده شده بود در کتاب ها و تفسیر های خود اوردند.

علت آنکه کوروش در این شعر فرستاده خدا و باز سازی کننده بیت المقدس است نیز چنین است. چراکه در کتاب عهد عتیق یهودیان کوروش مورد خطاب خداوند قرار میگیرد و به یهودیان آزاد شده ای که به فلسطین میرفتند کمک میکند تا معبد مقدسشان را دوباره از نو بسازند.

مورخین بسیاری در دوران اسلامی به کوروش اشاره داشتند که میتوان به ربعی بن حراش عبسی ، طبری، مسعودی، محمد ابن سایب کلبی و... اشاره کرد.